İran sanat tarihinin en kıymetli sinema ve tiyatro sanatkarları ortasında gösterilen ve 1979 yılında gerçekleşen İran ihtilalinin yarattığı çalkantılı atmosfer nedeniyle ABD’ye yerleşen Behruz Vusuki, en büyük isteğinin ölmeden evvel İran’a gitmek olduğunu aktardı.
40 yılı aşkın bir müddettir ABD’de yaşayan 83 yaşındaki Vusuki, uzun mühlet sonra İran’da yayınlanan haftalık kültür-sanat mecmuası Çılçırağ’a röportaj vermeyi kabul etti.
Vusuki, açıklamalarında şartların sağlanması durumunda hayatının geri kalanını ülkesinde geçirmek ve geçmişteki anılarını tazelemek istediğini söyledi.
‘HAPİSHANEDE OLMAKTAN DAHA ZOR’
Bir gün ülkesine dönerek deneyimlerini genç sanatkarlarla paylaşmak istediğini aktaran Vusuki, “İnsanın her vakit hürmet gördüğü, çok sevdiği halkından uzak kalması ve bir vakitler ülkesinde yapabildiği işleri şu an yapamaması çok sıkıntı nitekim. Bu durum benim için hapishanede olmaktan daha sıkıntı. Her vakit, şayet ömrüm müsaade verirse bir gün ülkeme dönüp bir vakitler bulunduğum tüm yerleri ziyaret etmek istiyorum” açıklamasında bulundu.
Kaliforniya’da şu anda müze olarak kullanılan Alcatraz Hapishanesi’ne, İran’dan gelen ziyaretçilerini götürdüğünü söyleyen Vusuki, gerçekte kendisinin de daha geniş ve büyük bir hapishanede olduğunu tabir ederek “İnsan memleketinde olmadığı vakit, sevip de yapmak istediği şeyler birer hapishaneye dönüşüyor. Bu türlü bir durumda mahkumun hareket özgürlüğü geniş olabilir lakin tekrar de hapishanededir” dedi
‘ANNEM BEN ORADA DEĞİLKEN VEFAT ETTİ’
Çılçırağ mecmuasının “Bir gün İran’a dönme ihtimaliniz olursa birinci olarak nereleri ziyaret etmek istersiniz?” Sorusunu yanıtlayan Vusuki şu tabirlere yer verdi:
“Eğer ömrüm kâfi de İran’a dönebilirsem, evvel annemin mezarını ziyaret edeceğim. Zira annemi çok sevdim. Maalesef, ben orada yokken vefat etti. Sonra, Daveri caddesindeki İran’daki son meskenimi görmek istiyorum. İmkanım olursa son konutuma gidip geçmiş anılarımı tekrar yaşamak istiyorum. Bir gün ülkeme dönmek benim en kıymetli arzum. Bunlardan sonra, artık başımı yere koyabilir ve ölebilirim.”
1979 yılındaki ihtilalden sonra İran sinemasında uzak kalmasına rağmen hala ününü koruyan sanatçı, muvaffakiyetinin sırrını “İşimi çok ciddiye alarak yaptım. Her işi kabul etmiyordum. Bir müddete kadar beni seçiyorlardı. Fakat bir mühletten sonra seçimleri ben yapmaya başladım. Düzgün işler yaptık ve bu nedenle kalıcılaştı” kelamlarıyla açıkladı.
‘TÜRKİYE’YE GELEBİLİR’
İranlı direktör Behmen Kubadi’nin senaryosunu yazıp yönettiği ve Yılmaz Erdoğan, Caner Cindoruk, Belçim Alım, Beren Saat ve Monica Bellucci üzere ünlü oyuncuların da rol aldığı 2012 üretimli Gergedan Mevsimi isimli sinemada Türk sinema severlerle tanışan Vusuki Türkiye’ye gelebileceğini belirtti.
Usta sanatçı Türkiye’den bir sinema teklifi aldığını ve senaryoda yapılmasını talep ettiği birtakım değişikliklerin tamamlanması durumunda Türkiye’ye gelebileceğini de aktardı.
BEHRUZ VUSUKİ KİMDİR?
Sanatçı, 11 Mart 1938’de İran’ın Batı Azerbaycan eyaletine bağlı Hoy kentinde dünyaya geldi. Sinemaya 18 yaşında dublaj yaparak başladı ve kısa müddette sinema teklifleri aldı. İran’ın Qeysar (1969) Gavaznha (1974), Hamsafar (1975) üzere birçok kült sinemasında karakterlere can verdi. Memleketler arası sinema şenliklerinde birçok ödül kazanan Vusuki, Qeysar sinemasındaki muvaffakiyetinin akabinde İranlı sanatseverler tarafından “İran sinemasının Sezar’ı” olarak anılmaya başlandı.
İran ihtilalinin akabinde kurulan yeni rejimin Şah devrine ilişkin olarak gördüğü sinemayı ve birçok sinemacıyı baskı altına aldı. Sansür ve kısıtlamalara maruz kalan Şah devrindeki birçok sanatçı ülkeden ayrılmak zorunda kaldı ve sinemaları yasaklandı.
İran’da tüm sinemaları yasaklanan Vusuki’nin ülkesine dönebilmesi için tekraren İranlı sanatkarların teşebbüsü ile kampanyalar düzenlendi lakin sonuç alınamadı.
2018 yılında İran’ın kıymetli oyuncularından biri olan ve Türkiye’de de Yeşilçam sinemalarında rol alan Nasır Melek’in vefatının akabinde, yüzü aşkın İranlı aydın ve sanatçı Vusuki’nin ülkeye dönüşü ismine Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye mektup yazarak gerekli düzenlemelerin yapılmasını talep etti. Ancak bu durum ülkedeki muhafazakar kısmın reaksiyonuna yol açtı. İran Genel Savcısı Muhammed Cafer Muntazeri kampanyaya sert reaksiyon göstererek Vusuki’nin ülkeye dönmesi halinde tutuklanacağını ima etti.
